Schuilkelders op de terreinen van het oude Bijloke hospitaal te Gent.

Citadelpark Gent

Buskruitfabriek Cooppal Wetteren

Vliegvelden WO I Regio Gent

WO I Munitiepark Kwatrecht

De Dodendraad

De Hollandstellung - Duitse WO I bunkerlinie

Reichsschüle Flandern - SS-School Kwatrecht

Duitse Atlantic Wall Radarpost - Goldammer

WOI en II Munitiedepot De Ghellinck Zwijnaarde

Duitse gangen onder centrum Gent WOII

Publieke WOII Schuilplaatsen Groot Gent

Het Fort van Eben Emael

KW-linie

WO I - Kwatrecht - Melle

18 daagse veldtocht gekoppeld aan TPG

Neergestorte B17 te Kwatrecht 19-09-1944

De bevrijding WO II van de regio rond TPG

Details van de legers:

Gesneuveldenlijsten:

Contact en onbeantwoorde vragen

Media-aandacht

Copyright

Links

Vestingbouw directe omgeving Gent.

Overzicht van de bovengrondse schuilstructuren op de terreinen van de Bijloke te Gent:

Overzicht van de in de kelders verwerkte schuilstructuren op de terreinen van de Bijloke te Gent:

Algemene beschrijving en uitwendige kenmerken van de bovengrondse schuilbunkers op de terreinen van de Bijloke te Gent.

Hieronder vindt u een samenvatting van een aantal schuilbunkers en schuilkelders die te vinden zijn op de site van de Bijloke te Gent. In totaal zou deze site een zestal schuilstructuren geteld hebben. Tot op de dag van vandaag zijn er met zekerheid nog 2 schuilbunkers en 1 schuilkelder terug te vinden. Een vierde schuilkelder is gelokaliseerd. De 5e en 6e schuilkelder, heb ik tot op de dag van vandaag nog altijd zelf niet kunnen lokaliseren op de site. Alle informatie hieromtrend is dan ook nog altijd welkom om de site te vervolledigen.

Het burgerlijk hospitaal de Bijloke anno 1875. (Foto: Replica)
  • Dat de site zo ruim is voorzien van schuilkelders heeft alles te maken met het feit dat dit een hospitaal was in een grote stad zoals Gent. Een tweede belangrijke reden is dat de Bijloke door de Duitse bezetter werd ingericht als Militair Hospitaal voor gewonde soldaten. Dit was dan in samenwerking met het vliegveld van Sint Denijs Westrem.

Zo konden gewonde soldaten zelfs door de lucht overgebracht worden naar dit hospitaal via het vliegveld van Sint Denijs Westrem dat zeer dichtbij lag (ringvaart bestond nog niet). Een gedeelte van de schuil-kelders zijn dan ook bedoeld voor de patienten, verplegers en doktoren van het burgerlijk hospitaal. Anderen waren dan weer bedoeld voor de patienten van het militaire gedeelte.

algemeen zicht op hospitaal de Bijloke voor WO II

Algemeen zicht op toenmalige burgerlijk hospitaal De Bijloke, de foto dateert allicht van vrij kort voor WO II (Foto: Replica)

Hieronder werd even gepoogd het terrein wat te schetsen in de tijd. De site van de Bijloke heeft namelijk een geschiedenis die veel verder terugkeert dan de periode die we hier op de website bespreken (de beide Wereldoorlogen).

Onderstaand plannetje van de site is terug te vinden in het boek "Un Hôpital du Moyen âge et une Abbaye y annexée - La Biloke de Gand - L. Van Puyvelde (1925). Het toont ons dan ook de site met toch nog al wat verschillen ten opzichte van heden ten dage.

Bijloke anno 1928

Omdat de legende toch nogal klein wordt om te lezen, hieronder de uitleg kort herhaald:

  • Rood: Oud hospitaal en kapel (13e eeuw)
  • Geel: Oude abdij (14e eeuw)
  • Purper: Zaal van de Agonisants (15e en 16e eeuw)
  • Blauw: Klooster (17e eeuw)
  • Groen: Hospitaal van het klooster (17e eeuw)
  • Oranje: Ecurie en bijgebouwen (17e eeuw)

Hieronder opnieuw dezelfde site gefotografeerd op Google Earth (de foto dateert van 31 juli 2009).

Hieronder dan nog eens een plannetje van de site zoals hij heden staat gedetailleerd aan de ingang van de gebouwen van de de Hogeschool Gent.

Voor de duidelijkheid hieronder nog beperkt de legende met de belangrijkste gebouwen verduidelijkt in hun huidige functie.

  • Blauw: Gebouwen Hogeschool Gent.
  • Rood: STAM Stadsmuseum Gent.
  • Geel: Bijloke muziekcentrum Gent.
  • Groengrijs: Verschillende gebouwen onder andere bevattend: Operastudio Vlaanderen, LOD productiehuis voor muziek en muziektheater, Les Ballets C de la B, VLAMO Vlaamse amateurmuziekorganisatie en het GOV Gidsenbond van Gent een Oost-Vlaanderen.

Het valt dus wel degelijk op dat de site de laatste jaren toch wel heel wat verbouwingen, aanpassingen en herbestemmingen heeft gekend. Dit vergemakkelijkt natuurlijk niet het vinden van de verschillende aanwezige schuilstructuren op de site zoals u verderop deze pagina's zult kunnen constateren.

Hieronder zijn alvast de schuilstructuren aangeduid die ondertussen ook op deze website zijn gedocumenteerd. Tot op de dag van vandaag zijn er nog altijd 2 onvindbaar.

luchtfoto Bijlokesite

luchtfoto van het terrein van de Bijloke met de reeds teruggevonden schuilkelders.

Twee grote schuilkelders langs de Jozef Kluyskensstraat. (1 en 2)

Het betreft hier twee vrij grote schuilkelders waarvan de opdracht tot het bouwen gegeven werd door de Duitse Stadskommandantur in 1942. Dit was omdat er werd vastgesteld dat het aantal schuilplaatsen in het toenmalig Duitse Kriegslazaret van de Bijloke te beperkt bleek voor het aantal aanwezige patienten en verplegend personeel. Tot op dat moment beschikte de bijloke enkel over een tweetal schuilkeldertjes die verder in de tekst worden besproken als schuilkelders 3 en 4. Deze bevonden zich tussen de gewelven, in bestaande kelders van de gebouwen.

Deze twee structuren werden uiteindelijk gebouwd in 1943 en hebben voor wat schuilkelders betreft, een unieke structuur.

grondplan schuilkelders Bijloke Jozef Kluyskensstraat

(Schets van de schuilkelders, het geeft een idee van hoe de structuur eruitziet. De verhoudingen kunnen wel lichtjes verschillen daar de structuur niet opgemeten is geweest. Op de schets ligt het toenmalige hospitaal links van de schets)

Elk van de twee structuren was gemaakt om zo een 250 man veiligheid te kunnen bieden bij een eventuele luchtaanval.

Het zijn constructies van baksteen en beton. Aan de straatzijde hebben ze een dubbele toegang, gericht op beide kanten van de heuvel en dus ook bereikbaar van de beide kanten van de Jozef Kluyskenstraat. Betonnen trappen brengen u tot half onder de grond zittende schuilstructuren. Men herkent de structuren door de heuvels in het gras daar ze langs de buitenkant beschermd zijn door ze te bedekken met grond. Een bakstenen tongewelf bedekt de gang vanuit dewelke men twee maal twee aan elkaar verbonden schuilkamers kan bereiken. Waar de kamers samenkomen zijn ze gescheiden van elkaar door een soort gemetste chicane. In de zijkanten van elk van de vier kamers zit een opening die telkens leidt naar één van de naar buitenstekende ventillatieschachten. Deze waren uiteindelijk niets meer dan naar bovenstekende betonnen buizen. Aan de zuidzijde van de gang zijn drie toegangen. Twee hiervan komen opnieuw uit in de voortuin van de schuilkelder, elk aan een andere kant van de schuilheuvel. De derde toegang gaf rechtstreeks toegang tot de hoofdgebouwen van de Bijloke. Dit was de directe toegang om vanuit het hospitaal de schuilkelder te kunnen bereiken.

De schuilbunkers zouden in theorie plaats moeten geboden hebben aan zowel verplegend personeel als patienten, zelfs bedlegerige. Als ik de structuur echter heden zie, zie ik niet in dat de structuur kon bereikt worden met een draagberrie, laat staan een bed.

Bronnen: Voor de geschiedkundige achtergrond en de omschrijvingen zoals de schuilkelders origineel moeten geweest zijn: Buskruit en Sauerkraut, Oorlogsbronnen in De Zwarte Doos (20e eeuw), Materiele oorlogsbronnen in Gent (G. Antheunis-M.C. Laleman)